Шығыс Қазақстанға оралған Санжар атасымен Рахман көліне жету үшін биік таулы Катонқарағай өңіріне барады.
«Бұл ерекше жер», - деп бастады атасы. Сіз бұл жерде таудың таза ауасын сездің бе? Кедр тайга инелерінің және әртүрлі шалғындық шөптердің хош иісі. Бүкіл кеудеңмен тыныс ал!
-Мен әлі дем алып жатырмын! Санжар күлді.
«Ол жерде асқақ таулар, ғасырлық балқарағайлар, түрлі-түсті шалғындар, күнде жарқыраған шуылдаған сарқырамалар бар», - деді атасы мақтанышпен. «Бірақ екі жарым ғасыр бұрын бұл жерлер әлі де жабайы, адам тұрмаған және өркениеттің қолы тимеген, сондықтан аңшының жаны үшін өте қажет болды. Ол заманда бұл жерден тек тиін ғана емес, түрлі аң аулайтын. -Қасқыр, түлкі, аю? Санжар қуанып қалды.
- Ал барыстар? «Ал барыстар, - деп атасы немересіне күлді, - бұлғындар, борсықтар, қасқырлар, сілеусіндер мен еліктер. Бұғылар сонда жайылады – марал.
– Бұл жерлер де аңыздарға толы ма? — деп сұрады балақай
- Басқа қалай? Атасы таң қалды. – Басқаша болуы мүмкін емес.
– Рахман көлі туралы аңызды айтыңызшы! Санжар қызық оқиғаны күтіп тұрып сұрады да, қатып қалды...
- Онда тыңда! - деп бастады әңгімесін атасы ...
Бұл жерде ол кезде Рахман қарт аңшы тұратын. Ол аңдар мен құстарды аулағанды жақсы көретін. Оның үйге құр қол келмейтіні туралы атақ-даңқ бар еді: ол ешбір аңды ата алмай қалса да , қара тайғақ, қырықбуыл, кекілік немесе жаңғақ үйіне алып келеді . Ал аң аулау үшін мүлде сәтті емес күні ол саңырауқұлақтарды - сары май, сүт саңырауқұлақтары, россула немесе жабайы жидектерді - таңқурай, көкжидек, лингонжидектер мен құс шиелерін жинайды.
Бір күні ол үйден әдеттегідей таңертең ерте шығып, аң іздеуге айналадағы ормандарға барды. Аңшы күні бойы орман соқпақтарымен жүріп, тайганың көптеген айла-амалдарын жеңді: үлкен діңдер кәріліктен құлаған және баспаған жолдар, адам бойындағы бұталар мен шөптер арқылы. Жануарлардың ізіне мұқият қарады. Ал сәттілік жебеге күлді. Ол мүйізі әлі сүйектенбеген бұтақты жас киіктің ізіне түсіп үлгерді.
Рахман аңның ізімен шаршамай қозғалды. Көп ұзамай, тайганың тереңінен аңшыға жарқыраған жасыл көздің екі шыңы тесілді. "Марал!" Рахманның санасында жарқ етті. Сақ әрі қызық бұғы қалың бұтаның ішінен қараса ғана бұталардың арасына тығылып жатқан адамды көрді. Ендеше, жолында алдынан шыққан ағаштардың бұтақтары сықырлайтындай жүгіріп жіберді. Мұндай сирек мүмкіндікті жіберіп алмау керек. Аңшы атып, нысанаға дәл тигізе бастады. Барлығы өте тез болды. Бірақ бір аяғымен ақсаса да, атқан бейшара өлімнен құтылуға бар күшін салып тырысты. -Ол менімен ешқайда бармайды! – деп ойлады шаршаған Рахман да, олжасын күтіп, қанға боялған соқпақпен жаралы киікті қуа бастады.
Құтқарылуды іздеген, байғұс жануар адамды Арасан өзенінің көркем аңғарына жетеледі. Аңшы әбден шаршаған кезде үлкен тас тостағанның түбінде орналасқан үлкен су қоймасында құрбанын қуып жетті. Көл биік тауларда жасырылған. Оның суы тегіс болды, одан қалың ақ бу шығып, көптеген ақ көпіршіктер көзге түсті.
Амалы таусылған киік ауыртпалықты жеңе алмай, көлге қарай асықты. Оның оған терең сүңгіп кеткені соншалық, су бетіндегі тұманда оның құдіретті мүйіздерінің тәжі ғана көрінетін. Көріністің әдемі болғаны сонша, қуғыншы сиқырланғандай таңырқап тұрып қалды. Ол көлден тып-тыныш шырылдаған дыбысты естіді... Осылай бірнеше минут өтті. Бірақ Рахман есін жиып, бұғыға жақындамақ болған кезде, бір ғажайып оқиға орын алды – оған дейін өліп жатқан жануар құдайдың құдіретімен емделгендей, судан оңай және еркін көтерілді. Аңшының қоңыр денесіндегі жаралар енді қан кетпей, жартылай сау пленкамен жабылғанын білгенде, аңшы қандай таң қалды! Бұғының бүкіл қуатты денесі қайтадан икемділік пен рақымдылыққа ие болды және ол көзден ғайып болғанша жылдам және тез жүгірді.
Рахман өз көзіне өзі сенбеді. Ол бұл жұмбаққа қатты таң қалды: өлімші жараланған аң неліктен қылмыскерінің көзінше кенет өмірге келді, неге күш бұғыға тез оралды? Ұзақ қуғыннан қажыған аңшы суға жақындап, оны алып, шаң басқан бетін жуды. Жібектей нәзік, ананың алақанындай жұмсақ, жаңа сүттей жылы, көл суы оған көрінді. Бұл қуанышты белгі болды. Содан кейін аңшы тау көлінде толығымен жүзуді шешті. Оған басымен сүңгіп, жылы суға жылынды, шомылғаннан кейін ерекше көңілді болды. Оның күш-қуаты қалпына келіп, жүйкесі тынышталып, өкпесі мөлдір тау ауасына толды. Сергіген, сұлу Рахман қария. Ол тіпті ревматизмін де ұмытқан. Оны әлдеқашан тастап кеткен жас оған қайта оралды.
Бұл күн аңшыға олжа әкелген жоқ, бірақ ол кенеттен көлдің ғажайып күші туралы біліп, үйге күш-қуат пен қуанышпен оралды.
Қайтып оралып, ол тапқаны туралы бәріне айтып берді. Сол кезден бастап мыңдаған адамдар аңызға айналған аңшының ізін қуып, сол кезден бастап ашушы атымен Рахмановский ключи аталып кеткен бірегей көлдің ғажайып емдік қасиетін сезінді.
- Тамаша! Санжар деп жар салды. - Мен бұғы үшін өте қуаныштымын! Аңшы үшін де. Бұл әңгіме тірі су туралы ертегіге ұқсайды.
– Табиғаттың өзі – жанға да, тәнге де – ертегі, – деп атап өтті ата.
– Ата, мақал-мәтелді қалай құрастырғаныңызды өзіңіз байқамай қалдыңыз! Санжар қуанып қалды. – Рахманов көлінде балықтар бар ма, балықтар бар ма?
– Жоқ, көлде тірі жан жоқ, – деп жауап берді атасы. - Бұл оның суында әдеттен тыс емдік радонның көп болуына байланысты, сондықтан ол суға батырылған денеге өмір беретін күш береді. Бірақ, аңыз бойынша, көл ішкі жағынан екі жартыға бөлінген, олардың арасында ұшқыр қария тұратын ауа кеңістігі бар. Толық айда қайықпен көлдің жартысына дейін жүзіп барсаң, сол ата қызыққанды мекеніне сүйреп апарады.
«Мұнда елестер бар ма?» — деп сұрады бала.
– Бар дейді, – деп күлді атасы немересіне қарап, көзін қулықпен қысып. - Рас, жергілікті тұрғындардың айтуынша, олар зиянсыз және кейде ғана еркелікпен ойнайды .
- Керемет! Баланың көңілі көтерілгені көрініп тұр.
– Ал мұнда жерден бу бұлттары көтерілетін ыстық бұлақтар бар. Бұл термалды минералды сулар. Мұнда денсаулықтарын жақсарту үшін әр жерден адамдар келеді.
- Рахмет, ата! деді Санжар.
– Сізді тыңдап отырып, мен өзімді ертегіге түскендей сезіндім.
