Одан кейін атасы немересімен Катонқарағай өңіріне Қазақстан шекарасынан алыстағы әйгілі Берел патша қорғандарын тамашалауға аттанады. Саяхатшылар ашық аспан астындағы мұражай-қорықты аралап, Санжар бұл жерлердегі ежелгі көшпелілер өркениеті туралы білді. Ал түнде түсінде патшалар алқабынан алтын сауыт киген мықты жауынгер балаға келіп, таңғажайып ертегіні айтып береді...
Ертеде Берелдің биік таулы алқабында еркіндік сүйгіш лашын тайпасы өмір сүрген. Олардың меншігінде алтын кеніштері мен кен орындары болды, сондықтан оларға «алтын қорғаушы лашындар» деген лақап ат берілді.Берелдің күн тәрізді алтынынан шебер қолөнершілері керемет заттар жасай бастады. Барлық бұйымдарында, тіпті айналасындағы жартастарда да лашындар «Зевс иттері» деп аталатын фантастикалық жануарлар мен құбыжық жартылай құстар мен жартылай жануарлар – грифондарды бейнелеуді ұнататын.
Бірақ сол бөліктерде әскери техника негізгі болып саналды. Тайпаның адамдары тамаша шабандоз болған. Атқан жебелер сияқты, олар даланы П атпен ұшып өтті. Жаулары қуған кезде де садақтың жібін тартып, жебемен тайға таңба басқандай, ер-тоқымын жартылай айналдырып жіберетін.
Лашындардың билеушісі Алпан (түркі тілінен аударғанда «батыл» деген мағынаны білдіреді) деген ержүрек, қайратты адам болған. Оның мойнында бүркіт грифонының тұмсығында бұланның үш өлшемді басы бейнеленген үлкен кулондар тағылды.
Күндіз-түні қызғаныштан қиналып жүрген жан-жағындағы ру-тайпалардың ғажайып байлығы Берелдің алтыны күндей жұрттың көзін соқыр еткен. Татуировкасы бар аримаспиялықтар лашындардың жанында өмір сүрді (грек тілінен аударғанда - «бір көзді адамдар»). Маңдайларына үлкен көздің бейнесін салып, олар өздерін өткір, зейінді деп есептеді. Тарихшы Геродот аримаспиялықтарды атап өткен. Ал Эсхил былай деп жазды: «Өткір тұмсықты лашындардан, аримаспиялықтардың жалғыз көзді әскерлерінен қорқыңдар. Оларға жақындама!» Шабуыл кезінде аримаспиялықтар лашындардың қоныстарын өртеп, олар өндірген алтынды алып кеткен. Басы қырылған аргиппей, исседондар және басқа көрші тайпалар да ара-тұра лашындарға шабуыл жасады. Бірақ лашындардың билеушісі өз жауынгерлеріне 100 батылдықтың жарқын үлгісін көрсеткен дана қолбасшы болды. Жаулармен қарулы қақтығыстар кезінде қабырғасы мен мойын омыртқалары бірнеше рет сынған, бірақ денсаулығы тамаша болғандықтан, ол жарақаттарынан тез айығып, сынықтар жазыла салысымен ұрыстарға жеке қатысқан. Бірде бір көріпкел аримасп тайпасының ырымшыл басшысы Бахирге (түркі тілінен аударғанда «соқыр») лашындардың көсемінен жақын арада басқа көсемдердің барлығынан да алтыны көп бала болады деп болжаған. Бахир пайғамбарлыққа сеніп, қорқады. Ол қалай болса да Алпанды құртқысы келді. Бірде ішкі жанжалдың тынығу кезінде Алпан тынығуға бел буып, аңға шығады. Онымен бірге көптеген адал лашындар барды. Олар түлкіні, қоянды және екі ақбөкенді жұлып алды. Мақтанышпен және бақытты шабандоздар гүлденген алқаптан үйлеріне оралды. Барлығы да аналарымен, жарларымен, балаларымен жүздесу қуанышын асыға күтті, олардың толқыған дауыстары даланы алысқа жеткізді. Бір басшы ғана ойға шомып, әлдебір күдікпен мазалады. Туған ауылына жақындаған ол кенеттен жалғыз қалғысы келді: ол шаршаған жауынгерлерді олжамен алға жіберді, ал өзі атын бұлаққа жіберді. Алпан аттан түсіп, су жағасындағы тасқа отырды. Жапырақтар ақырын сыбдырлады, су ақырын сылдырлады, соғып жатқан жүрегін тыныштандырды. Кенет тыныштықты сыбдыр бұзып, алдынан ескі жауы Бахир шықты. Айлакер аримасп қасында атын байлап, ант берген жаудың ізіне түсіп, аңдып қалады. Алпан олардың үйінде дерлік оған шабуыл жасауға батылы барады деп ойлаған жоқ. Шабуылдың тосындығы жауға артықшылық берді, бірақ Бахир қатты қарсылыққа тап болды. Тынымсыз күрес ұзаққа созылып, лашынның жеңісімен аяқталды. Опасыз шабуыл жасаған қарсылас жансыз құлады. Бірақ Алпан Кулгускина Диана, 17 жаста 101, оның күші кеуіп қалғанын сезді. Батар күннің нұрына батып бара жатқан ол кенет өзінің балалық шағы мен өзін пұт тұтатын анасын есіне алды. Армандаған туған бейнеге қиналып: «Кешір мені, анашым! Сау болыңыз! Мен сені жақсы көремін». Және есін жоғалтты. Көп ұзамай оның жігіттері төбелес болған жерге келді. Олар қатты қайғырып, жаралы көшбасшысын қолдарына алып, дәрігерлерге апарды, бірақ ауыр операция кезінде ол қайтыс болды. Соңғы сапарға шыққанда көсемді арбамен алып кетті. Өз дәрежесіндегі асыл азаматтың арқасы деп, жұбатусыз ана ұлын әр түрлі құрметпен жерлемек болды. Оның жауынгерлері үлкен шұңқыр қазып, оған тастардан зәулім қабір тұрғызып, ғасырлар бойы өскен қарағайдың діңін кесіп тастады. Алпан сән-салтанатпен жерленген, моншақтармен кестеленген және күнге ұқсас Берелдің саф алтынынан жасалған жануарлардың ұсақ мүсіншелері түрінде мыңдаған табақтармен безендірілген. Қорғанда жоғарғы көсеммен бірге оны басқа әлемге ілесіп жүруі тиіс «алтын» киімді (от қызыл) 13 ер-тоқым айғыры жерленген. Алпанның анасы ұлының басқа тіршілікке кетуін ұйымдастыруға ілесті. Бірақ барлық қажетті процедуралар аяқталып, халық арасында «алтын» атанған үлкен қорған толтырылған кезде аналық парызын орындалды деп есептеп, қайғы мен сағыныштан қайтыс болды. Ұлы қайтыс болғаннан кейін бірнеше ай өткен соң, оны оның қасына күн сәулесіндей асыл тастар мен Берел алтындарымен әдемі кестеленген киіммен жерледі. Кейінірек, қорқынышты құрғақшылықтың салдарынан бүкіл әлемде аңызға айналған грифондар, аримаспистер, аргиппейлер және исседондар қоныстанды. Тарихшылар бұл жерлерді көшпелі мал шаруашылығымен және қолөнермен айналысқан түркі тілдес халық қыпшақтардың туған жері деп есептейді. Қазіргі Қазақстанның бүкіл дерлік аумағы қыпшақтардың иелігінде болды және Қыпшақ даласы деп аталды. Ғалымдардың нұсқаларының біріне сәйкес, ұрпақтары қазақтар болған қыпшақтар сары қыпшақтардан тараған («Сары» көне түркіден «сары» деп аударылады) - оларды ақшыл шаштары үшін осылай атауға болады. немесе танымал отты қызыл жылқы түсі немесе күн сияқты алтын. Осы жерден қазақ жерінен қыпшақ мәдениеті дүние жүзіне, этностарға, тілдерге, діндерге тарады. Қыпшақтардың жауынгерлік ерлігі туралы қазақ халқы: «Ерлік бар жерде – жеңіс бар», «Бақыт әрқашан ер жағында», «Жауынгер күшті болса, жаудан бұлт қорықпайды» деген мақал-мәтелдер құрастырған. », «Олар өз жерінде құлдықта жүрген жоқ».
